Προδικαστικό ερώτημα C-580/17, Järvelaev

Κοινή γεωργική πολιτική – Στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) – Κανονισμός (ΕΚ) 1698/2005 – Εφαρμογή ratione temporis – Άρθρο 72 – Διάρκεια των σχετικών με επενδύσεις πράξεων – Σημαντική τροποποίηση της συγχρηματοδοτούμενης επενδυτικής πράξεως – Αντικείμενο που έχει αποκτηθεί χάρη σε επενδυτική πράξη συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΓΤΑΑ και έχει εκμισθωθεί σε τρίτον από τον δικαιούχο της επιδοτήσεως – Χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής – Κανονισμός (ΕΕ) 1306/2013 – Άρθρα 54 και 56 – Υποχρέωση των κρατών μελών να προβαίνουν στην ανάκτηση ποσών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως λόγω παρατυπιών ή λόγω αμέλειας – Έννοια του όρου “παρατυπία” – Κίνηση της διαδικασίας ανακτήσεως

Με το προδικαστικό ερώτημα C-580/17, το Riigikohus (Εσθονία) έθεσε ζητήματα σχετικά με την ερμηνεία του άρθρου 72 του κανονισμού (ΕΚ) 1698/2005 του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2005, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), του άρθρου 33, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΚ) 1290/2005 του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 2005, για τη χρηματοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΕΕ 2005, L 209, σ. 1), του άρθρου 71, παράγραφος 1, του κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας κ.λπ., καθώς και του άρθρου 56 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και την παρακολούθηση της κοινής γεωργικής πολιτικής. Ειδικότερα, τέθηκε το ζήτημα εάν, ο διαρκής χαρακτήρας επενδυτικής πράξεως η οποία έχει εγκριθεί και συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΓΤΑΑ για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 πρέπει να εκτιμάται υπό το πρίσμα των διατάξεων του άρθρου 72 του κανονισμού 1698/2005 ή εκείνων του άρθρου 71, παράγραφος 1, του κανονισμού 1303/2013. Περαιτέρω το εθνικό δικαστήριο υπέβαλε ερώτημα σχετικά με το αν η ενέργεια του δικαιούχου επιδοτήσεως να εκμισθώσει το αντικείμενο που αποκτήθηκε μέσω αυτής της επιδοτήσεως σε τρίτον ο οποίος το χρησιμοποιεί για την ίδια δραστηριότητα με εκείνη που όφειλε να ασκήσει ο δικαιούχος της εν λόγω επιδοτήσεως συνιστά σημαντική τροποποίηση της συγχρηματοδοτηθείσας επενδυτικής πράξεως, κατά την έννοια του άρθρου 72, παράγραφος 1, στοιχεία αʹ ή βʹ, του κανονισμού 1698/2005. Ακόμη, το εθνικό δικαστήριο ζήτησε να διευκρινιστεί αν το άρθρο 72, παράγραφος 1, του κανονισμού 1698/2005 επιτρέπει εθνική ρύθμιση, η οποία επιβάλλει στον δικαιούχο επιδοτήσεως καταβληθείσας στο πλαίσιο επενδυτικής πράξεως που έχει συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΓΤΑΑ την υποχρέωση να διατηρεί και να χρησιμοποιεί προσωπικά επί τουλάχιστον πέντε έτη από την καταβολή του τελευταίου τμήματος της επιδοτήσεως το αντικείμενο που αποκτήθηκε στο πλαίσιο της επενδυτικής πράξεως αυτής. Τέλος, το αιτούν δικαστήριο ρώτησε αν, κατά το άρθρο 56, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1306/2013 συνιστά παρατυπία η μη υλοποίηση από τον δικαιούχο επιδοτήσεως χορηγηθείσας στο πλαίσιο επενδυτικής πράξεως που έχει συγχρηματοδοτηθεί από το ΕΓΤΑΑ ενός από τα στοιχεία της πράξεως που είχε προσδιορίσει ο δικαιούχος στην αίτηση επιδοτήσεως, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα κριτήρια αξιολογήσεως των υποβληθεισών αιτήσεων επιδοτήσεως και κατατάξεώς τους κατά σειρά προτεραιότητας, μολονότι η σχετική εθνική ρύθμιση δεν απαιτούσε την εφαρμογή αυτού του κριτηρίου.

Με απόφασή του της 8ης Μαΐου 2019 (EU:C:2019:391) το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε ότι : «Ο διαρκής χαρακτήρας επενδυτικής πράξεως η οποία, όπως στην υπόθεση της κύριας δίκης, έχει εγκριθεί και συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) για την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013 πρέπει να εκτιμάται υπό το πρίσμα των διατάξεων του άρθρου 72 του κανονισμού (ΕΚ) 1698/2005 του Συμβουλίου, …. Εφόσον η ανάκτηση των ποσών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως στο πλαίσιο της πράξεως αυτής διενεργείται μετά τη λήξη της εν λόγω περιόδου προγραμματισμού, ήτοι μετά την 1η Ιανουαρίου 2014, θα πρέπει να στηριχθεί στο άρθρο 56 του κανονισμού (ΕΕ) 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, … 

- Η ενέργεια του δικαιούχου επιδοτήσεως η οποία, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, καταβλήθηκε στο πλαίσιο επενδυτικής πράξεως συγχρηματοδοτούμενης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) στο πλαίσιο του άξονα Leader, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό 1698/2005, να εκμισθώσει το αντικείμενο που αποκτήθηκε μέσω αυτής της επιδοτήσεως σε τρίτον ο οποίος το χρησιμοποιεί για την ίδια δραστηριότητα με εκείνη που όφειλε να ασκήσει ο δικαιούχος της εν λόγω επιδοτήσεως είναι δυνατόν να συνιστά σημαντική τροποποίηση της συγχρηματοδοτηθείσας επενδυτικής πράξεως, κατά την έννοια του άρθρου 72, παράγραφος 1, του κανονισμού αυτού, πράγμα το οποίο οφείλει να ελέγξει το αιτούν δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα επίμαχα πραγματικά και νομικά στοιχεία, υπό το πρίσμα των εναλλακτικών προϋποθέσεων που καθορίζονται με τα στοιχεία αʹ και βʹ της εν λόγω διατάξεως. Προκειμένου να διαπιστωθεί η ύπαρξη αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος παρασχεθέντος σε επιχείρηση ή σε δημόσιο οργανισμό, κατά την έννοια του άρθρου 72, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, του ίδιου κανονισμού, η αρμόδια εθνική αρχή θα πρέπει να προσδιορίσει, υπό τον έλεγχο των αρμόδιων εθνικών δικαστηρίων, σε τι συγκεκριμένα συνίσταται το αδικαιολόγητο πλεονέκτημα. Το ζήτημα του αν, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών και νομικών στοιχείων, ο πραγματικός χρήστης της επιδοτήσεως θα είχε ή όχι λάβει την επιδότηση αν είχε ο ίδιος υποβάλει σχετική αίτηση, καίτοι μπορεί να ληφθεί υπόψη, δεν είναι πάντως καθοριστικής σημασίας για τους σκοπούς εφαρμογής του εν λόγω άρθρου 72, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ. 

-Το άρθρο 72, παράγραφος 1, του κανονισμού 1698/2005 έχει την έννοια ότι δεν επιτρέπει εθνική ρύθμιση, όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, η οποία επιβάλλει στον δικαιούχο επιδοτήσεως καταβληθείσας στο πλαίσιο επενδυτικής πράξεως που έχει συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) την υποχρέωση να διατηρεί και να χρησιμοποιεί προσωπικά επί τουλάχιστον πέντε έτη από την καταβολή του τελευταίου τμήματος της επιδοτήσεως το αντικείμενο που αποκτήθηκε στο πλαίσιο της επενδυτικής πράξεως αυτής. 

-Κατ’ ορθήν ερμηνεία του άρθρου 56, πρώτο εδάφιο, του κανονισμού 1306/2013, συνιστά παρατυπία, κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, η μη υλοποίηση από τον δικαιούχο επιδοτήσεως χορηγηθείσας στο πλαίσιο επενδυτικής πράξεως που έχει συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και εντάσσεται στον άξονα Leader, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό 1698/2005, ενός από τα στοιχεία της πράξεως που είχε προσδιορίσει ο δικαιούχος στην αίτηση επιδοτήσεως, το οποίο αποτέλεσε ένα από τα κριτήρια αξιολογήσεως των υποβληθεισών αιτήσεων επιδοτήσεως και κατατάξεώς τους κατά σειρά προτεραιότητας, μολονότι η σχετική εθνική ρύθμιση δεν απαιτούσε την εφαρμογή αυτού του κριτηρίου, υπό την προϋπόθεση η μη υλοποίηση του επίμαχου στοιχείου να έχει ως επακόλουθο τη σημαντική τροποποίηση, κατά την έννοια του άρθρου 72, παράγραφος 1, του κανονισμού 1698/2005, της επενδυτικής πράξεως, στοιχείο το οποίο οφείλει να ελέγξει το αιτούν δικαστήριο. 

-Το άρθρο 56 του κανονισμού 1306/2013 έχει την έννοια ότι δεν αντιτίθεται στην κίνηση διαδικασίας για την ανάκτηση αχρεωστήτως καταβληθείσας επιδοτήσεως πριν από τη λήξη του χρονικού διαστήματος πέντε ετών που άρχεται από την απόφαση περί χρηματοδοτήσεως την οποία έλαβε η διαχειριστική αρχή. Επίσης, η διάταξη αυτή δεν αντιτίθεται στη συνέχιση τέτοιας διαδικασίας ανακτήσεως στην περίπτωση που, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, ο δικαιούχος της επιδοτήσεως άρει την παράβαση λόγω της οποίας κινήθηκε η εν λόγω διαδικασία».

Το σύνολο του κειμένου της απόφασης έχει δημοσιευθεί στο δικτυακό χώρο του Δικαστηρίου στην ακόλουθη διεύθυνση : https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=213855&pageIndex=0&doclang=el&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=8200899