ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

Αθήνα, 08 Ιουλίου 2013

Συνέντευξη

Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αθανάσιου Τσαυτάρη,
στην εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ» και τη δημοσιογράφο Δανάη Αλεξάκη

«Επενδύουμε στο μοντέλο του αγρότη - επιχειρηματία»

«Η προοπτική ανάπτυξης στην ελληνική γεωργία υπάρχει, καθώς ανέκαθεν ήταν μια μεγάλη δεξαμενή απασχόλησης χεριών. Εμείς επενδύουμε σε αγρότες - επιχειρηματίες και, έχοντας διατηρήσει ισχυρή χρηματοδότηση 20 δισ. από τη νέα ΚΑΠ, μας δίνεται η δυνατότητα να μετατρέψουμε τις επιδοτήσεις σε εργαλεία πολιτικής και όχι μηχανισμό εισοδήματος».

Τα παραπάνω ανέφερε σε συνέντευξή του στη «Ν» ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης, τονίζοντας ότι ο εγχώριος αγροτικός κλάδος καλείται να αναπτύξει επιχειρηματική στρατηγική ανάπτυξης, να προχωρήσει σε νέες μορφές συνεργατισμού και να επενδύσει στο στρατηγικό πλεονέκτημα της υψηλής ποιότητας των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, με βασικό brand name τον όρο «Greek».

Ποια είναι τα θετικά και ποιες οι προκλήσεις που φέρνει η Νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) για την Ελλάδα;

«Σημαντική επιτυχία κρίνεται η διατήρηση ισχυρής χρηματοδότησης της ΚΑΠ για τη νέα περίοδο και η απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων από τους ενεργούς αγρότες. Επιπλέον, οι απώλειες των άμεσων ενισχύσεων για την Ελλάδα ήταν σχεδόν μηδενικές, ενώ διατηρήθηκαν αλώβητοι οι πόροι για την αγροτική ανάπτυξη. Η χώρα μας καλείται να διαχειριστεί σχεδόν 20 δισ. ευρώ -τόσο από την ΚΑΠ όσο και από την Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑλΠ)-, κάτι που σημαίνει ότι τα χρήματα που θα δοθούν είναι το ίδιο υψηλά με την τρέχουσα περίοδο.
Μεταξύ των προτάσεών μας που υιοθετήθηκαν είναι η υποχρεωτική ενίσχυση προς τους νέους αγρότες, έως το ύψος του 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας, καθώς και η απαλλαγή των ελληνικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων από τη δημοσιονομική πειθαρχία για τη χρηματοδότηση του Αποθεματικού Κρίσεων στη γεωργία. Επιπλέον, στο τελικό κείμενο της ΚΑΠ καταφέραμε να επιλυθεί το θέμα του ορισμού των βοσκοτόπων και της επιλεξιμότητάς τους στις ενισχύσεις, ζήτημα κρίσιμο για την Ελλάδα, όχι μόνο για την εξασφάλιση των επιδοτήσεων, αλλά και για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Επίσης, η νέα ΚΑΠ γίνεται πιο “πράσινη”, αφού το 30% των άμεσων ενισχύσεων μπορούν να δίνονται μόνο εάν γίνονται σεβαστά τα υποχρεωτικά περιβαλλοντικά μέτρα, όπως εναλλαγή καλλιεργειών, διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων, ζώνες οικολογικής εστίασης.
Εν τούτοις, προβλέπονται μεταβατικές διατάξεις, αλλά και εξαιρέσεις που κάνουν ρεαλιστική την εφαρμογή των μέτρων και απαλλάσσουν από υπέρμετρες υποχρεώσεις τις μικρές εκμεταλλεύσεις της χώρας μας. Επιπλέον, τα ποσοστά της συνδεδεμένης ενίσχυσης γίνονται 8% για χώρες όπως η Ελλάδα, από 2% που ίσχυε στη προηγούμενη περίοδο. Ταυτόχρονα, υπάρχει η δυνατότητα για χορήγηση “συνδεδεμένης” ενίσχυσης επιπλέον 2%, ανεβάζοντας το ποσοστό στο 10%, υπό την προϋπόθεση ότι θα αφορά την καλλιέργεια πρωτεϊνούχων φυτών, όπως είναι τα ψυχανθή».

Μια κύρια πολιτική απόφαση της νέας ΚΑΠ αφορά τη σταδιακή σύγκλιση του ύψους των ενισχύσεων μεταξύ κρατών της Ε.Ε. Πόσο εύκολη είναι στην πράξη η κατάργηση του παλιού καθεστώτος των ιστορικών δικαιωμάτων;

«Η χορήγηση των κονδυλίων της νέας ΚΑΠ ανά κράτος-μέλος και ανά γεωργό στο κράτος-μέλος, διά του συστήματος των άμεσων ενισχύσεων, δεν θα βασίζεται πια αποκλειστικά σε “ιστορικά δικαιώματα”, αλλά θα υπάρξει σταδιακή σύγκλιση των ενισχύσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι άμεσες ενισχύσεις θα κατανέμονται με πιο ισότιμο τρόπο, θέτοντας σταδιακούς περιορισμούς στις “ιστορικές αναφορές”.
Αυτή η προσπάθεια προβλέπεται να είναι μακροχρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές δικλείδες ασφαλείας, οι οποίες θα προστατεύσουν τους γεωργούς και τις περιφέρειες από απότομες μεταβολές, αλλά και θα οδηγήσουν σε καλύτερη ισορροπία των επιδοτήσεων, βοηθώντας κυρίως τους νέους γεωργούς, που ιστορικά δεν “κληρονόμησαν” επιδοτήσεις, να προγραμματίσουν καλύτερα την παραγωγική τους δραστηριότητα. Το όριο που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι, στο τέλος της περιόδου, να υπάρξει κλείσιμο της ψαλίδας κατά 30%.
Στην αρχή με μικρότερο ποσοστό, 1-2% τα δύο πρώτα χρόνια και μεσοσταθμικά το ποσοστό σύγκλισης να αυξάνεται στην επταετία. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, επεξεργαζόμαστε σενάρια που οδηγούν στην αποφυγή απότομων μεταβολών στις ενισχύσεις που λαμβάνουν οι παραγωγοί και προς την κατεύθυνση αυτή δουλεύουμε, ώστε να μη δημιουργηθούν στρεβλώσεις που να οφείλονται στο καθεστώς της περιφερειοποίησης».

Ένας βασικός άξονας στην πολιτική σας είναι να αναπτυχθεί το μοντέλο «επιχειρηματίας αγρότης / ψαράς». Με ποια κίνητρα θα επιτευχθεί ώστε να μπει τέλος στο φαινόμενο του «αγρότη των επιδοτήσεων»;

«Η νέα ΚΑΠ δίνει τη δυνατότητα να μετατρέψουμε τις επιδοτήσεις σε εργαλεία πολιτικής. Αυτός είναι και ο ρόλος τους για μένα. Κακώς μετατράπηκαν σε ένα “μηχανισμό εισοδήματος” που ουσιαστικά έκανε ζημιά στην γεωργία. Εμείς επενδύουμε σε αγρότες - επιχειρηματίες. Η διαρθρωτική αδυναμία του μικρού κλήρου μάς επιβάλλει για την αντιμετώπισή της να υποστηρίξουμε όλες τις μορφές συνεργατικών σχημάτων: τις ομάδες παραγωγών, τους υγιείς συνεταιρισμούς, τη συμβολαιακή γεωργία, τις συμπράξεις σχημάτων κ.ά. Η σύνδεση πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα και η μέγιστη συνέργεια με τον τριτογενή τομέα του τουρισμού θα υποστηρίξει την εξωστρέφεια αγροτικών προϊόντων. “Εργαλείο” για την υιοθέτηση και την ανάπτυξη του μοντέλου αυτού είναι η επικράτηση της συμβολαιακής γεωργίας και οι νέες μορφές συνεργατισμού. Στο πλαίσιο μιας συμβολαιακής γεωργίας όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην παραγωγική διαδικασία από τον αγρότη, τον ψαρά, τον κτηνοτρόφο και το μεταποιητή, έως και τον αγοραστή του τελικού προϊόντος, συνδέονται μεταξύ τους μέσω συμβολαιοποιημένων συμφωνιών. Τα οφέλη για τους αγρότες μας είναι δεδομένα, αφού γνωρίζουν εξαρχής, με μικρές ενδεχομένως αποκλίσεις, τις τιμές διάθεσης των προϊόντων τους, ενώ παράλληλα είναι σίγουροι ότι η παραγωγή τους δεν θα μείνει αδιάθετη. Αξιοποιώντας νέες μορφές συνεργατισμού, μειώνουμε το κόστος παραγωγής, επιτυγχάνουμε αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής και ενισχύουμε τη ρευστότητα. Τα αποτελέσματα των σχημάτων αυτών είναι ήδη εντυπωσιακά: σταφύλια από το Ηράκλειο και την Κόρινθο βρίσκονται πλέον στα ράφια μεγάλης αλυσίδας βρετανικών σούπερ μάρκετ, ρόδια από τη Δράμα, ακτινίδια από την Πιερία και σπαράγγια από τον Έβρο και την Καβάλα παράγονται πλέον με συμβολαιακό τρόπο και διατίθενται σε γερμανικές αλυσίδες σούπερ μάρκετ. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε και άλλες τέτοιες σημαντικές προσπάθειες όπως τη συμβολαιοποιημένη παραγωγή βιομηχανικού ροδάκινου στην Ημαθία, τη σύναψη συμβολαίων μεγάλης ζυθοποιίας με παραγωγούς κριθαριού, τη συμφωνία τριετούς διάρκειας μεγάλης καπνοβιομηχανίας με καπνοπαραγωγούς ανατολικού τύπου επεξεργασμένων καπνών. Με κύριο εργαλείο λοιπόν τη συμβολαιακή γεωργία, θα περάσουμε από το μοντέλο του αγρότη των επιδοτήσεων στο πρότυπο του αγρότη - επιχειρηματία».

Η εξωστρέφεια θεωρείται «κλειδί» για την ανάκαμψη και δη οι εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων. Ποιους στόχους έχει θέσει το ΥπΑΑΤ για την ενίσχυση των εξαγωγών; Τι προβλέπει ο σχεδιασμός για τη μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο των αγροτικών προϊόντων;

«Βασική πολιτική επιλογή μας είναι να υποστηρίξουμε τη στροφή της γεωργίας μας από μια γεωργία “χαμηλού κόστους” σε μια γεωργία ποιότητας. Η ποιότητα των γεωργικών προϊόντων αποτελεί το “διαβατήριο” τους για τις διεθνείς αγορές και κύριο “βατήρα” επιτυχίας των Ελλήνων εξαγωγέων. Προωθούμε προγράμματα και δράσεις εξωστρέφειας ανά προϊόν και ανά χώρα - στόχο, αναδεικνύοντας τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα “πρωταθλητές” στις αγορές του εξωτερικού. Τις προσπάθειές μας επιβεβαιώνουν και τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ.ΣΤΑΤ.), αφού το πρώτο τρίμηνο του 2013 έξι αγροδιατροφικά προϊόντα κατατάσσονται στην πρώτη δεκάδα των κορυφαίων εξαγώγιμων προϊόντων. Πρόκειται για το παρθένο ελαιόλαδο, τα ψάρια, τα πορτοκάλια, τα παρασκευασμένα λαχανικά, τα ροδάκινα και τα τυριά. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι με επίμονη προσπάθεια έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα και ανατρέπουμε τον αρνητικό δείκτη του εμπορικού μας ισοζυγίου.
Σε αυτό συμβάλλουν και οι στοχευμένες δράσεις που κάνουμε ανά προϊόν και ανά χώρα-στόχο. Για παράδειγμα, ως προς το κρασί στρέψαμε το ενδιαφέρον μας στις αγορές της Δυτικής Ευρώπης, κυρίως της Γερμανίας και της Λατινικής Αμερικής, ενώ για τη φέτα και το γιαούρτι προσανατολιστήκαμε εκεί που ήδη υπάρχει πολύ θετική παρουσία, όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βρετανία. Επιπλέον, μέσω του προγράμματος Single Window, που προωθούμε σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης, προσπαθούμε να απλουστεύσουμε τις διαδικασίες των εξαγωγών και να διευκολύνουμε το έργο των εξαγωγέων. Συμπράττουμε σε συνεργασία και με άλλους φορείς της κυβέρνησης, όπως είναι ο Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου (ΟΠΕ), με στόχο την ανάδειξη των δράσεων που υλοποιούμε για την ενίσχυση της εξωστρέφειας των ελληνικών ποιοτικών αγροτικών προϊόντων, τη διασύνδεση του πρωτογενούς τομέα με τον δευτερογενή της μεταποίησης, αλλά και τον τριτογενή των υπηρεσιών, του Τουρισμού. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι είμαστε στην ίδια πλευρά αυτής της μάχης».

Παραμένοντας στο πεδίο των εξαγωγών, σημαντικό πλήγμα θεωρείται το μεγάλο “κενό” που εμφανίζεται σε επίπεδο τυποποίησης - μεταποίησης, με αποτέλεσμα τη διάθεση στο εξωτερικό τεράστιων ποσοτήτων χύμα προϊόντων, π.χ. ελαιόλαδο. Πώς μπορεί να αντιστραφεί η εικόνα αυτή;

«Η σύζευξη της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, το “πάντρεμά” της δηλαδή με την τυποποίηση και τη μεταποίηση, η καθιέρωση θεσμών που θα την ενισχύσουν, καθώς και η προώθηση των ποιοτικών ελληνικών αγροτικών προϊόντων μπορούν να αποφέρουν σημαντικά οφέλη στις τοπικές οικονομίες και να δώσουν νέα δυναμική στην αγροτική παραγωγή. Όμως, αυτό που πρέπει να ανατραπεί είναι το έλλειμμα στρατηγικής εξωστρέφειας που στερούσε τα ελληνικά προϊόντα από ένα διεθνές κοινό.
“Κλειδί” για την ανατροπή αυτής της κατάστασης αποτελεί η επένδυση στην τυποποίηση και μεταποίηση των αγροτικών μας προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό, στηρίζουμε αναπτυξιακές επενδυτικές δράσεις και υλοποιούμε μέτρα ενίσχυσης, όπως είναι και το μέτρο “Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων” με σκοπό τη χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων μεταποίησης σε όλη την ελληνική επικράτεια. Ειδικότερα, αναμένεται να υποστηριχτούν περίπου 300 μεταποιητικές μονάδες σε ολόκληρη τη χώρα, συνολικού ύψους 300 εκατ. ευρώ. Την ίδια ώρα, ιδιαίτερα σημαντικό είναι να αναδείξουμε ως βασικό brand name των εγχώριων προϊόντων το “Greek”. Η ελληνικότητα είναι συνδεδεμένη με μια ιστορία, μια παράδοση και είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμο σήμα σε σχέση με ορισμένες τοπικές ονομασίες προέλευσης που δεν τις γνωρίζουν καλά οι ξένοι καταναλωτές. Είναι καθαρά θέμα πολιτικής να προάγουμε το ελληνικό γιαούρτι, την ελληνική φέτα, το ελληνικό λάδι στο διεθνές γίγνεσθαι. Μπορούμε να λέμε “Ελληνικό λάδι Μεσσηνίας”. Για μένα αυτή είναι η λύση που μπορεί να αυξήσει σημαντικά τις εξαγωγές των εξαιρετικών εγχώριων αγροτικών προϊόντων».

Η ανεργία αποτελεί ένα από τα πλέον οξυμμένα προβλήματα στη χώρα μας. Έχετε αναπτύξει ή σχεδιάζετε πολιτικές για την ανάσχεση της ανεργίας και την τόνωση της απασχόλησης στο πλαίσιο και της νέας ΚΑΠ;

«Είναι πεποίθησή μας και βασικός πολιτικός μας άξονας, ο πρωτογενής τομέας να συμβάλει καθοριστικά στην ενίσχυση της απασχόλησης και στη διέξοδο από την ανεργία. Εκτιμώ ότι η γεωργία ήταν ανέκαθεν μια μεγάλη δεξαμενή χεριών απασχόλησης και ως εκ τούτου σήμερα ο αγροτικός κλάδος μπορεί να απορροφήσει μεγάλα ποσοστά ανέργων. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι, σύμφωνα με μια μελέτη που διενεργήθηκε στον κλάδο της κτηνοτροφίας, υπολογίζεται ότι μπορεί να απασχοληθούν πάνω από 200.000 άνεργοι. Μιλούμε επίσης και με τους ανθρώπους των θερμοκηπίων ή της λαχανοκομίας - όπου και εκεί διαφαίνονται μεγάλες προοπτικές. Αναγνωρίζοντας επίσης το πρόβλημα της δημογραφικής γήρανσης του αγροτικού πληθυσμού, η νέα ΚΑΠ προβλέπει, πέραν του 2% του συνόλου των ενισχύσεων της χώρας, 25% πρόσθετες συμπληρωματικές πληρωμές σε αγρότες κάτω των 40 ετών για τα πρώτα 25 εκτάριά τους.
Εκτός όμως από όσα προβλέπονται στη νέα ΚΑΠ, καταρτίσαμε και εφαρμόζουμε ήδη σχέδιο στοχευμένων δράσεων που προσφέρουν λύσεις και μάλιστα μη εποχιακού χαρακτήρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Σε αυτό προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η υποδοχή ανέργων που επιθυμούν να καταπιαστούν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία, καθώς και η αξιοποίηση μεταδιδακτορικών επιστημόνων και κατόχων μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών για τη διερεύνηση και εφαρμογή νέων τεχνολογιών και καινοτομικών λύσεων. Στο πλαίσιο αυτό, στηρίξαμε μέχρι τώρα 10.000 νέους αγρότες που βρίσκονται ήδη στην περιφέρεια να παραμείνουν και να αναπτύξουν τη δική τους επιχειρηματικότητα. Βοηθήσαμε περίπου 4.000 νέους γεωτεχνικούς να επιστρέψουν στην περιφέρεια. Τους δώσαμε και χωράφια του ΥπΑΑΤ και με ένα συμβολικό αντίτιμο στήνουν αξιοποιώντας τις γνώσεις τους, τις δικές τους αγροτικές επιχειρήσεις».

«Αχίλλειος πτέρνα»

Ως μια από τις πιο σημαντικές συμβολές της Ελλάδας στο περιεχόμενο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) χαρακτηρίζει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αθανάσιος Τσαυτάρης, την επίτευξη αλλαγής του ευρωπαϊκού ορισμού των βοσκοτόπων. Όπως επισημαίνει, «δεν μπορούμε να λύσουμε το πρόβλημα της γεωργίας μας, εάν δεν ισορροπήσει η ζωική παραγωγή με τη φυτική. Δεν μπορεί να υπάρξει ζωική παραγωγή χωρίς ζωοτροφές. Η χώρα έχει πάνω από 30-35 εκατ. έως 40 εκατ. βοσκοτόπια, μέρος των οποίων δεν ικανοποιούσαν τον ευρωπαϊκό ορισμό. Δώσαμε μεγάλη μάχη για να αλλάξει ο ορισμός των βοσκοτόπων. Το αποτέλεσμα είναι να ενταχθούν επιπλέον 25-30 εκατ. εκτάσεις του τόπου και να αποτελούν εισροές στη γεωργική παραγωγική διαδικασία, εξέλιξη που αύξησε αυτομάτως τα δικαιώματα της χώρα μας κατά 4,5 δισ. ευρώ».

Ζώνες παραγωγής

Tη δημιουργία οργανωμένου παραγωγικού ιστού από τις επιχειρήσεις των παραγωγικών κλάδων, που θα δύνανται να αναπτύξουν οργανωμένα τις δραστηριότητές τους σε μια συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή ή σε μια θερμοκηπιακή ζώνη ή σε ένα κτηνοτροφικό πάρκο, επιδιώκει να επιτύχει ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αθανάσιος Τσαυτάρης, με την ίδρυση Ζωνών Υδατοκαλλιέργειας, Θερμοκηπίων και Κτηνοτροφίας. «Στην κρίσιμη αυτή περίοδο για τη χώρα, οι Ζώνες αυτές θα συμβάλουν στην ενίσχυση της απασχόλησης, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιφέρεια, ενώ θα ενισχύσουν καθοριστικά την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, καθώς θα εξαλείψουν τις γραφειοκρατικές δυσχέρειες», τονίζει ο υπουργός και επισημαίνει ότι προς την κατεύθυνση αυτή, το προσεχές διάστημα, προωθείται νομοσχέδιο για την αλιεία -το οποίο ήδη βρίσκεται σε επεξεργασία στο υπουργείο-, όπου θα περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, η σύσταση Ζωνών Υδατοκαλλιέργειας, αλλά και ρυθμίσεις που θα απλοποιούν όλη την παραγωγική διαδικασία στις υδατοκαλλιέργειες. Σημειώνεται ότι ήδη έχει συσταθεί η πρώτη Ζώνη Υδατοκαλλιέργειας στην Πιερία και θα ακολουθήσουν αντίστοιχες στην Εύβοια και την Αιτωλοακαρνανία.