Αξιός

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά

• 1998-2015
• 1971-1997

 Ποταμός Αξιός, ή Βαρδάρης, ή Βαρδάριος (Βυζάντιο)

Ποταμός της ΝΑ ΠΓΔΜ και της βόρειας Ελλάδας, πηγάζει από το όρος Σαρ (αρχαίος Σκάρδος) κοντά στα σύνορα Αλβανίας και ΠΓΔΜ. Ρέει ΝΝΑ, εισέρχεται στην Ελλάδα από το νομό Κιλκίς και εκβάλλει στον Θερμαϊκό κόλπο. Έχει συνολικό μήκος 380 km, ενώ η λεκάνη απορροής του καλύπτει έκταση 22.500 km2. Το ελληνικό τμήμα έχει μήκος 76 km και λεκάνη απορροής 2.300 km2. Το μέσο ετήσιο ύψος βροχοπτώσεων στην περιοχή είναι 671 mm και ο μέσος ετήσιος όγκος υετού 1220 x 106 m3, ενώ η μέση ετήσια απορροή των υδάτων εκτιμάται σε 4.953 x106 m3. Το πλάτος του κυμαίμεται μεταξύ 50-600 m, και το βάθος του φτάνει και τα 4 m.

Οι εκβολές του παλιά ήταν 10 km ΒΑ από τη σημερινή τους θέση, κοντά στις εκβολές του ποταμού Γαλλικού, στο δυτικό στόμιο του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Όμως, επειδή με τις φερτές του ύλες θα έκλεινε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, μετατρέποντάς το σε λίμνη, άλλαξε η κοίτη του με τεχνικά έργα και οι εκβολές του μετατοπίστηκαν από το στόμιο του λιμανιού στο στόμιο του κόλπου της Θεσσαλονίκης, κοντά στις εκβολές του ποταμού Λουδία.

Στην περιοχή του Βαλτοχωρίου έχει κατασκευαστεί το φράγμα της Έλλης μήκους 1.132m, με τα νερά του οποίου αρδεύονται με ανοιχτές διώρυγες (καναλέττα) περί τα 330.000 στρέμματα ακαθάριστης γεωργικής γης.

Στις εκβολές του σχηματίζεται Δέλτα συνολικού εμβαδού 22.000 στρεμμάτων, που μαζί με τις εκβολές του Λουδία, το Δέλτα του Αλιάκμονα και τις Αλυκές Κίτρους, αποτελούν υγρότοπο διεθνούς σημασίας που προστατεύεται από τη συνθήκη Ραμσάρ.

Από τον Όμηρο αποκαλείται μέγας, ευρυρέεθος, βαθυδίνης με κάλλιστον ύδωρ. Στις εκβολές του Αξιού και του Λουδία, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στρατοπέδευσε το 480 π.Χ. ο Ξέρξης κατά την τελευταία εκστρατεία των Περσών εναντίον των Ελλήνων, με πάνω από ένα εκατομμύριο στρατιώτες.

Ο Αξιός αποτελεί διαχωριστική γραμμή στη γεωγραφία της Μακεδονίας, που ενώ διευκολύνει τις μετακινήσεις μεταξύ Βορρά και Νότου, τις δυσχεραίνει μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Κατά τη Ρωμαϊκή κατοχή, όταν διαμελίστηκε η Μακεδονία σε τέσσερις Μερίδες, ο Αξιός διαχώριζε την Πρώτη και Δεύτερη Μερίδα στα ανατολικά, από την Τρίτη και την Τέταρτη στα δυτικά. Αποτέλεσε θέατρο σημαντικών και αποφασιστικών μαχών κατά το Α’ Παγκόσμιο πόλεμο μεταξύ των Συμμάχων και των Βουλγάρων, με σημαντικότερη την Μάχη του Αξιού, το Μάιο του 1917.